Ceremonie Als trouwambtenaar voor één dag kun je het huwelijk van je zus, vriend of vader sluiten. Hoe pak je het aan als je hiervoor wordt gevraagd? „Voor een goede speech heb je een lach en een traan nodig.”
‘Vandaag is niet alleen een bijzondere dag omdat ik mijn zus mag trouwen, maar ook omdat het de eerste keer zal zijn dat ik langer aan het woord ben dan mijn zwager Jordy.” Zo begon Femke Kamps (30) uit Rosmalen haar toespraak toen ze trouwambtenaar voor één dag was. Familie en vrienden lachten, „herkenbaar”, zeiden ze later tegen haar.
Dit was vijf jaar geleden, in 2017. Een paar maanden nadat haar zus en zwager haar hadden gevraagd hun trouwceremonie te leiden, stond ze in een toga van de gemeente, voor een zaal met bijna honderd mensen. Het hamertje, om het huwelijk mee te bezegelen, lag voor haar op het spreekgestoelte.
Het was een eer om gevraagd te worden, zegt Kamps, maar ook spannend en een zeer tijdrovende klus. „Het is meer dan een stukje schrijven en een paar grappen maken. Ik ben minstens veertig uur bezig geweest met de voorbereiding, misschien wel langer. Het is een hele serieuze taak.”
Steeds vaker vragen stellen een vriend of familielid om hen te trouwen, in plaats van een ambtenaar van de burgerlijke stand. Het idee is dat een vader, beste vriend of zus het bruidspaar beter kent en de ceremonie persoonlijker maakt met authentieke anekdotes.
Een huwelijksceremonie leiden, hoe pak je dat aan? Iemand die dit voortdurend doet is Dirk Zeelenberg, bekend als acteur in de serie Divorce. Als trouwambtenaar voltrok hij „honderden” huwelijken. Ook hij is gemiddeld een volle week bezig met de voorbereidingen. „Het is het mooiste vak dat er is”, zegt hij, „en het is een gigantische verantwoordelijkheid. De ceremonie is het belangrijkste moment van de dag. Trek er heel, heel, heel veel tijd voor uit.”
Tips van Dirk Zeelenberg en Femke Kamps om een uitstekende trouwambtenaar voor één dag te worden.
Begin op tijd
Begin zo’n zes maanden van tevoren aan de papierwinkel begint met het verzamelen van de officiële documenten. Bij de gemeente waar het stel wil trouwen dien je een verzoekschrift ‘BABS voor één dag worden’ in, buitengewoon ambtenaar van de burgerlijke stand. Bij de gemeente in je woonplaats vraag je een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) aan. In sommige gemeenten krijg je verplicht coaching of een stoomcursus ‘BABS voor één dag’. Dan volgt de benoeming tot trouwambtenaar voor één dag, de beëdiging vindt plaats bij de rechtbank. Kamps: „De rechter las de volledige eed voor en ik moest zeggen: ‘Dat zweer en beloof ik’. Soms lees je zelf een deel van de eed voor, maar daar was bij mij geen tijd voor.”
De kosten voor een eenmalige benoeming tot buitengewoon ambtenaar van de burgerlijke stand verschillen per gemeente. Om een idee te geven: Rotterdam 199,60 euro, Haarlem 264 euro, Maastricht 387 euro, Utrecht 244 euro, Groningen 210,70 euro.
Interview het bruidspaar
Verzamel verhalen om je toespraak op te baseren. Maak een vragenlijst en vraag of de partners die los van elkaar willen invullen. Als ze samenwerken, mis je de kans op geestige verschillen van inzicht. Stel basisvragen: Hoe hebben jullie elkaar ontmoet? Wat dacht je de eerste keer dat je hem/haar zag? Wanneer hebben jullie voor het eerst gezoend? Waarom zijn jullie een goed stel? Wat willen jullie nog meemaken samen?
Stel ook originelere vragen, want sprankelende details maken de ceremonie persoonlijk en onderhoudend. Wat vind je de grootste afknapper van de ander? Waar denken jullie anders over? Wie eet er het ongezondst van jullie twee? Wat is een ranzige eigenschap van de ander? Wanneer botsen jullie karakters?
Zeelenberg stuurt het bruidspaar „een gigantische lijst met vragen. Daar worden ze gek van, vooral de mannen.” De informatie die je terugkrijgt „is smullen”, zegt hij. „De één denkt dat ze tien jaar bij elkaar zijn, de ander acht. Hij snurkt, drinkt te veel, zij doet het dopje niet op de tandpasta en legt onderbroeken op kleur in de kast. Ik geniet er iedere keer weer van.”
Vraag ook naar personen of gebeurtenissen die niet genoemd mogen worden. „Bij 95 procent van de bruidsparen is er iets dat ik niet mag zeggen. Geen gezellige verhalen, maar in elke familie speelt wel iets.”
Praat met familie en vrienden van het paar
Een huwelijksspeech duurt gemiddeld 30 tot 45 minuten. Behalve het bruidspaar is het een goed idee om belangrijke mensen in hun omgeving ook te spreken. Je verzamelt meer informatie dan je gaat gebruiken, maar dat is nodig om er een indrukwekkend en herkenbaar verhaal van te maken. Kamps: „Ik heb alle ouders een vragenlijst gestuurd over het koppel. Hoe was de bruidegom als kind? Waarom past het bruidspaar goed bij elkaar? Vraag vooral naar familie-anekdotes, die kunnen je speech smeuïg maken. Zo hoor je bijvoorbeeld dat hij nog tot zijn vijftiende met een knuffel sliep.” De informatie van familie en vrienden helpt ook om je speech in balans te houden, zegt ze. Meestal ken je één van de twee beter, maar je wilt evenveel over de bruid als over de bruidegom vertellen.
Kijk ook op Instagram, Twitter en LinkedIn, zegt Zeelenberg. Een opvallende post of online discussie is ook bruikbaar.
Je speech staat centraal, jij niet
Als je iedereen hebt gesproken, ga je de speech schrijven. Die omvat meestal het ontmoetingsverhaal en allerlei anekdotes over het leven samen. Gebruik humor, maar doseer je grappen. Gevoeligheden mogen best benoemd worden (niet de dingen waarvan het bruidspaar heeft aangegeven dat ze onbesproken moeten blijven), als iemand altijd te laat is of 80 rijdt op de snelweg mag je daar best een grapje over maken. Zeelenberg: „Het moet geen té zoetsappig verhaal worden over twee vlinders die elkaar ontmoeten. Ik ben niet venijnig, maar zoek wel de randjes op. Een grapje over een ex of schoonmoeder kan, maar zorg dat het leuk blijft.” Over humor zegt Kamps: „Kijk goed naar het stel, de grofheid van de grappen moet passen bij het bruidspaar.”
Een eersteklasceremonie heeft een lach en een traan. Zeelenberg: „Als ik ouders bedank voor de geweldige jeugd die ze hun kind hebben gegeven en ik kijk de moeder in de ogen, dan weet ik al wat er gaat gebeuren. Tranen van geluk, opluchting, ontroering.”
Zeelenberg en Kamps benadrukken beiden: heb het niet over jezelf, vermijd het woord ‘ik’ zoveel mogelijk. Kamps: „Je bent gevraagd om een reden, dus je mag je persoonlijkheid wel in de ceremonie leggen, maar het draait niet om jou. Het hele verhaal gaat over hen, niet over jouw ervaring met het bruidspaar.”
Neem de wettelijk verplichte passages op in je speech, die komen aan het eind. Oefen de toespraak zoveel mogelijk, de week voor het huwelijk elke dag. Kamps: „Ik heb het niet aan iemand voorgedaan, maar als je behoefte hebt aan feedback, kan het natuurlijk wel.”
Maak er een sprankelende ceremonie van
Op de dag van de bruiloft haal je bij de gemeente de officiële trouwformulieren, het bruidsboekje, een toga en bef. Zorg dat je op een prettige plek in de zaal staat, dat de microfoon werkt, dat er een glas water staat en dat je de speech uitgeprint bij je hebt. Straal uit dat je er zin in hebt. Zeelenberg: „Jij moet het doen, het bruidspaar is alleen maar nerveus.”
Praat niet té snel, is een algemeen advies voor niet geroutineerde sprekers. Het is een valkuil als je zenuwachtig bent. Al zegt Zeelenberg: „Ik praat bewust op hoog tempo, anders gaan mensen hun bitcoin-standen of Instagram checken.”
Kamps nam twee geprinte versies mee voor beide oma’s. „Die waren slechthorend en ik vond het jammer als zij de helft van het verhaal zouden missen.”
Tijdens de ceremonie is een ambtenaar van de burgerlijke stand aanwezig die erop toeziet dat het huwelijk officieel wordt gesloten en dus rechtsgeldig is. De ambtenaar controleert of de wettelijk verplichte passages letterlijk en goed in je speech zijn opgenomen. Kamps: „Als BABS zorg je ook dat het bruidspaar en de getuigen de trouwdocumenten op de juiste wijze ondertekenen en dat de documenten in goede staat weer worden ingeleverd bij het gemeentehuis.”
Gebruik humor bij een kleine crisis
Humor is altijd het antwoord, zegt Kamps. „Tijdens de ceremonie zat mijn zwager steeds aan zijn broek te prutsen. Ik pauzeerde mijn verhaal en richtte me tot hem: ‘Hé, heb ik je aandacht nog? Wil je nog trouwen?’ In de zaal werd er gegniffeld. Later bleek dat het bankje voor de ceremonie was geschilderd en nog niet droog was. Er zat allemaal verf op zijn trouwpak. Daar lachen we nu nog steeds om. Als je zorgt dat iets wat fout gaat de herinnering van de dag wordt, heb je het goed gedaan.”